آزمایش خون hct (هماتوکریت) چیست و چه بیماریهایی را تشخیص می دهد؟

آزمایش هماتوکریت (he-MAT-uh-krit) نسبت گلبول های قرمز خون را اندازه گیری می کند. گلبول های قرمز خون، اکسیژن را در سراسر بدن شما حمل می کنند. داشتن گلبول های قرمز بسیار کم یا زیاد می تواند نشانه ای از برخی بیماری ها باشد.

hematocrit test

• آزمایش هماتوکریت

• آزمایش کم خونی

خون

یک متخصص مراقبت های بهداشتی با استفاده از یک سوزن کوچک از رگ بازوی شما نمونه خون می گیرد. پس از وارد کردن سوزن، مقدار کمی خون در یک لوله آزمایش یا ویال جمع آوری می شود. وقتی سوزن داخل یا خارج می شود ممکن است کمی احساس سوزش کنید. این معمولا کمتر از پنج دقیقه طول می کشد.

انجام آزمایش هماتوکریت یا سایر انواع آزمایش خون خطر بسیار کمی دارد. ممکن است در نقطه ای که سوزن گذاشته شده درد خفیفی یا کبودی داشته باشید، اما بیشتر علائم به سرعت از بین می روند. 

برای آزمایش هماتوکریت نیازی به آمادگی خاصی ندارید. اگر پزشک شما آزمایش های بیشتری را بر روی نمونه خون شما دستور داده است، ممکن است لازم باشد چندین ساعت قبل از آزمایش ناشتا باشید. اگر دستورالعمل خاصی برای دنبال کردن وجود دارد، ارائه دهنده شما به شما اطلاع خواهد داد. 

پزشک شما ممکن است آزمایش هماتوکریت را به عنوان بخشی از چکاپ منظم شما یا برای نظارت بر سلامت شما در صورتی که تحت درمان سرطان هستید یا وضعیت سلامتی مداومی دارید، تجویز کند. همچنین در صورت داشتن علائم اختلال گلبول قرمز، مانند کم خونی یا پلی سیتمی، پزشک ممکن است این آزمایش را تجویز کند:

علائم کم خونی (گلبول های قرمز بسیار کم) ممکن است شامل موارد زیر باشد:

- تنگی نفس

- ضعف یا خستگی

- سردرد

- سرگیجه

- آریتمی (مشکلی در سرعت یا ریتم ضربان قلب شما)

 

علائم پلی سیتمی (گلبول های قرمز بیش از حد) ممکن است شامل موارد زیر باشد:

- سردرد

- احساس سبکی سر یا سرگیجه

- تنگی نفس

- ضعف یا خستگی

- علائم پوستی مانند خارش بعد از حمام ، سوزش یا قرمزی صورت

- تعریق شدید به خصوص در هنگام خواب

- تاری یا دوبینی و نقاط کور

- خونریزی لثه و خونریزی شدید ناشی از بریدگی های کوچک

• بارداری

• زندگی در ارتفاعات بالا

• از دست دادن خون قابل توجه اخیراً

• انتقال خون اخیر

• کم آبی شدید

نتایج آزمایش هماتوکریت شما به صورت عددی گزارش می شود. این عدد درصدی از خون شما است که از گلبول های قرمز ساخته شده است. به عنوان مثال، اگر نتیجه آزمایش هماتوکریت شما 42 باشد، به این معنی است که 42 درصد خون شما را گلبول های قرمز و بقیه را گلبول های سفید، پلاکت ها و پلاسمای خون تشکیل می دهند.

 

• سطح هماتوکریت پایین تر از حد طبیعی ممکن است نشانه ای باشد که:

- بدن شما گلبول های قرمز کافی ندارد (کم خونی). انواع مختلفی از کم خونی وجود دارد که می تواند ناشی از شرایط پزشکی مختلف باشد.

- بدن شما در حال ساخت تعداد زیادی گلبول سفید است که ممکن است ناشی از موارد زیر باشد:

بیماری مغز استخوان

برخی از سرطان ها، از جمله لوسمی ، لنفوم ، مولتیپل میلوما ، یا سرطان هایی که از سایر قسمت های بدن به مغز استخوان سرایت می کنند.

 

• سطح هماتوکریت که بالاتر از حد طبیعی است ممکن است نشانه ای باشد که:

بدن شما در حال ساخت تعداد زیادی گلبول قرمز است که ممکن است ناشی از موارد زیر باشد:

- بیماری ریه

- بیماری قلبی مادرزادی

- نارسایی قلبی

- پلی سیتمی

 

• سطح پلاسمای خون شما بسیار پایین است، که ممکن است به دلایل زیر ایجاد شود:

- کم آبی، شایع ترین علت هماتوکریت بالا

- شوکه شدن

 

اگر نتایج شما در محدوده طبیعی نباشد، همیشه به این معنی نیست که شما یک بیماری پزشکی دارید که نیاز به درمان دارد. زندگی در ارتفاعات که در آن اکسیژن کمتری در هوا وجود دارد ممکن است باعث افزایش هماتوکریت شود. این به این دلیل است که بدن شما به سطوح پایین اکسیژن با ساخت گلبول های قرمز بیشتر پاسخ می دهد تا اکسیژن مورد نیاز را دریافت کنید.

 

بارداری می تواند باعث کاهش هماتوکریت شود. این به این دلیل است که بدن در طول بارداری مایعات بیشتری نسبت به حالت عادی دارد که درصد تشکیل گلبول های قرمز خون را کاهش می دهد.

>>نتایج آزمایش هماتوکریت شما به عنوان درصد حجم خون شما که از گلبول های قرمز تشکیل شده است گزارش می شود. محدوده طبیعی به طور قابل توجهی با نژاد، سن و جنس متفاوت است. تعریف درصد گلبول قرمز طبیعی نیز از یک عمل پزشکی به دیگری متفاوت است.

 

به طور کلی، یک محدوده نرمال در نظر گرفته می شود:

- مردان بالغ: 41% تا 50%

- زنان بالغ: 36 تا 44 درصد.

- کودکان: 32% تا 42%

- نوزادان: 45 تا 61 درصد

 

آزمایش هماتوکریت شما فقط یک اطلاعات در مورد سلامتی شما ارائه می دهد. با پزشک خود در مورد معنای نتیجه آزمایش هماتوکریت با توجه به علائمی که تجربه می کنید و نتایج سایر آزمایشات تشخیصی، صحبت کنید.

• چه سطحی از هماتوکریت کم خونی در نظر گرفته می شود؟

اگر سطح هماتوکریت شما کمتر از محدوده طبیعی جنس شما باشد، ممکن است پزشک آزمایشات بیشتری را برای بررسی سطح گلبول قرمز انجام دهد. کم خونی زمانی اتفاق می افتد که گلبول های قرمز کافی نداشته باشید.

• تفاوت بین آزمایش هماتوکریت و هموگلوبین چیست؟

هماتوکریت درصد گلبول های قرمز خون شما است. هموگلوبین بخشی از گلبول قرمز شماست. هموگلوبین به گلبول های قرمز خون شما کمک می کند تا اکسیژن را در سراسر بدن حمل کنند. هموگلوبین به گلبول های قرمز خون شما نیز رنگ می دهد. آزمایش هموگلوبین میزان هموگلوبین را در گلبول های قرمز شما اندازه گیری می کند.

• چرا سطح هماتوکریت مهم است؟

آزمایش‌های هماتوکریت می‌تواند به پزشکان بگوید که آیا فردی کم خون است یا نه، که یکی از شایع‌ترین دلایل درخواست آزمایش است. 

- آزمایش هماتوکریت اغلب بخشی از شمارش کامل خون (CBC) است. CBC یک آزمایش خون رایج است که قسمت های مختلف خون شما را اندازه گیری می کند. برای بررسی سلامت عمومی شما استفاده می شود.

- بهترین راه برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد نحوه درمان سطوح پایین یا بالا هماتوکریت این است که با پزشک یا ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود صحبت کنید.

از اطلاعات موجود در این مقاله نباید به عنوان جایگزین نظر حرفه ای پزشک استفاده شود. اگر در مورد سلامتی خود سوالی دارید حتما با پزشک خود تماس بگیرید.