آشنایی با انواع فرش بر اساس سایز

مجموعه: فرش و گلیم

انواع فرش بر اساس سایز

انواع فرش بر اساس ابعاد: انتخابی هوشمندانه برای دکوراسیون منزل

انواع فرش

انواع فرش بر اساس سایز

فرش‌ها همواره به عنوان یکی از جلوه‌های زیبایی و هنر در دکوراسیون داخلی و فضاهای مختلف شناخته شده‌اند. از زمان‌های قدیم، فرش‌ها به عنوان نمادهای فرهنگی و هنری دست نخورده‌اند و تاریخچه آنها به دوران باستان باز می‌گردد. انواع مختلف فرش‌ها با طرح‌ها و نقوش منحصر به فرد خود، از جاودانه‌ترین آثار هنری شناخته می‌شوند.

یکی از جنبه‌های مهم در شناخت فرش‌ها، ابعاد آنهاست. هر فرش با اندازه‌ای خاص به عنوان یک قطعه هنری و دکوراتیو در فضاها جای می‌گیرد. در این مقاله بیتوته، به مطالعه انواع فرش بر اساس سایز آنها می‌پردازیم. از فرش‌های کوچک و زینتی گرفته تا فرش‌های بزرگ و تاریخی، ما به تحلیل ابعاد و کاربردهای مختلف این آثار هنری پرداخته و خوانندگان را با دنیای گوناگون فرش‌ها آشنا می‌کنیم.

در ادامه مقاله بیتوته، به بررسی هر دسته از فرش‌ها و توضیحات مربوط به ابعاد، طراحی، و کاربردهای آنها خواهیم پرداخت. همچنین، اهمیت انتخاب فرش مناسب بر اساس نیازهای شخصی و محیط مورد استفاده را برجسته می‌سازیم. انتخاب درست فرش می‌تواند تأثیر بزرگی بر زیبایی و کاربری یک فضا داشته باشد و ما در این مقاله به خوانندگان کمک خواهیم کرد تا انتخابی آگاهانه‌تر در زمینه فرش‌ها داشته باشند.

سایز فرش

طبقه‌بندی اندازه‌های فرش  

قالیچه‌های بسیار کوچک: این دسته شامل پادری، پاتختی و پشتی با ابعاد تقریبی 60×50 و 80×60 و 90×60 سانتیمتر می‌شود.

قالیچه‌های کوچک: فرش‌هایی با ابعاد تقریبی 150×100 سانتیمتر و ابعاد مشابه. در بازار، فرش‌هایی که کوچک‌تر از این اندازه‌ها هستند به نام ذرع و چارک نیز شناخته می‌شوند.

قالیچه‌های موصل: این نوع فرش با ابعاد تقریبی 200×130 سانتیمتر می‌آید.

قالیچه‌های متوسط: فرش‌های متوسط به نام سجاده یا دو ذرعی با ابعاد تقریبی 210×150 سانتیمتر موجود هستند.

قالیچه‌های بزرگ و یا پرده‌ها: این دسته شامل فرش‌های بزرگ با ابعاد تقریبی 150×250 و 170×280 سانتیمتر و یا ابعاد مشابه می‌شود که به آن‌ها به اصطلاح "پرده" نیز اطلاق می‌شود.

ابعاد قالی

قالی‌های مختلف: در این دسته، فرش‌ها در ابعاد 2×3، 5/2×5/3، 4×3، 5×4 و 5/4×6 متر و یا ابعاد مشابه بافته می‌شوند. در این نوع فرش‌ها، تفاوت بین طول و عرض معمولاً حدود یک متر در نظر گرفته می‌شود.

کناره‌های خاص: علاوه بر ابعاد فرش‌های فوق، در مراکز بافندگی ایران بر اساس سنت‌ها و عادت‌های بافنده‌ها، کناره‌های کوتاه به نام "خرک" با ابعاد تقریبی 90-80×230-180 سانتیمتر و کناره‌های معمولی به عرض 70 تا 110 سانتیمتر و طول 1600 تا 280 سانتیمتر نیز بافته می‌شوند.

کلگی یا سرانداز کناره عریض: این نوع فرش با ابعاد تقریبی 120 تا 180 سانتیمتر عرض و 250 تا 500 سانتیمتر طول، معمولاً برای مفروش کردن راهروهای فراخ یا قرار دادن در بالا و پائین فرش اصلی در سالن‌ها استفاده می‌شود. 

اندازه‌گیری فرش دستباف

برچسب‌های مختلف اندازه‌گیری فرش در مناطق مختلف

تنوع اندازه‌ها و مقیاس‌ها در تولید فرش‌ها از یک نقطه به دیگر بسیار جذاب است. 

علاوه بر این مقیاس‌ها و اندازه‌های معمولی، در مناطق مختلف ایران، نوعی فرش‌های مربع نیز تولید می‌شود. به عنوان مثال، در مناطقی مانند کرمان، تبریز، بیرجند، شیراز، بختیاری، نائین و دیگر مناطق، فرش‌های مربع با ابعادی به اندازه‌های1/5×1/5,1/5,×1/5,1/5×2، 2×2 و 5/3×5/3 متر بافته می‌شوند. همچنین در شهرهایی مثل اصفهان و تبریز و قم، فرشینه‌های گرد و بیضی شکل در مقیاس‌های متنوع تولید می‌شوند.

علاوه بر مقیاس‌های معمول و تجاری، در بسیاری از موارد فرش‌های بسیار با ارزش و گران‌بها توسط بافنده‌های ماهر و متخصص، با توجه به سفارشات خصوصی ساخته می‌شوند. این فرش‌ها غالباً به عنوان زینت بناها و ساختمان‌ها، به ویژه کاخ‌های با شکوه و بزرگان عالم و ثروتمند، استفاده می‌شوند.

تعدادی از این فرش‌ها، مانند آنچه در ادامه آمده است، از نظر طراحی و ارزش هنری بسیار منحصر به فرد هستند:

فرشی به نام شاهکار عریض: این فرش در مساحت 730 متر مربع (7/20×35 متر) با استفاده از 1500 کیلوگرم ابریشم خالص توسط 52 بافنده ماهر تحت سرپرستی استاد رضا زاینده به پایان رسید. این فرش زیبا نقش داخلی گنبد شیخ لطف الله (اصفهان) را  پوشانیده است.

فرش گل ابریشم بزرگ: این فرش به مساحت 1240 متر مربع (31×40 متر) توسط چهل بافنده ماهر نجف‌آبادی به پایان رسید. با تار و پود پنبه‌ای و پرز پشم و ابریشم، این فرش بی‌نظیر دارای 20000 گره در هر رج است.

فرشی به نام ثارالله: این فرش بزرگ در ابعاد 360×510 سانتی‌متر با تعداد 31 میلیون گره (1688453 گره در هر متر مربع) بافته شده و به بارگاه حضرت اباعبدالله الحسین (ع) اهدا شده است. این فرش از نظر ظرافت و تعداد گره‌ها با ویژگی‌های استثنائی متمایز است.

آورده‌های گوناگون از این نمونه‌های بی‌نظیر از هنر فرش‌بافی در ایران، شاهکارهایی از هنر و طراحی هستند که باعث افتخار و تعریف از تاریخچه این هنر در این سرزمین می‌شوند. 

اندازه‌گیری ابعاد فرش

اندازه فرش‌های دست‌باف

فرش‌های دست‌باف بر اساس اندازه‌شان به چند دسته تقسیم می‌شوند. این دسته‌بندی شامل موارد زیر است:

قالی: این گونه فرش‌ها دارای مساحتی حداقل 6 متر مربع یا بیشتر هستند. ابعاد رایج آنها معمولاً شامل 3x2، 5/3x5/2، 4x3، 5x5/3، 6x4، 7x5، 10x6 متر و ... می‌شود.

قالیچه: قالیچه‌ها دارای مساحت حداقل 3 متر مربع هستند. ابعاد عرضی آنها معمولاً از 1/40 متر تا 1/55 متر و ابعاد طولی آنها متغیر است و بین 2/20 متر تا 2/35 متر متغیر می‌باشد.

زرع و نیم: این نوع فرش دارای ابعاد عرضی حدود 1/15 تا 1 متر و ابعاد طولی حدود 1/65 تا 1/50 متر دارد.

زرع و چارک: ابعاد معمولی این نوع فرش‌ها حدوداً 130x80 سانتی‌متر است و اغلب در مناطقی مانند فارس بافته می‌شوند.

دو ذرع: ابعاد این نوع قالیچه‌ها حدوداً 1.35x2.1 متر می‌باشد.

پرده‌ای: ابعاد رایج فرش‌های پرده‌ای معمولاً 5/2x5/1 متر می‌باشد. این نوع فرش‌ها برای استفاده در مداخل اتاق‌ها یا سالن‌ها مناسب هستند.

کلگی: فرش کلگی که به آن میان قالی یا سرانداز هم گفته می‌شود، عرضی در حدود ۱.۲ متر تا ۱.۵ متر و طولی برابر با ۳ یا ۴ متر دارد. کلگی‌ها بیشتر در گذشته و در میان چادرنشینان و روستاییان بافته می‌شدند.

خرک، پشتی، پادری: این نوع فرش‌ها دارای ابعاد کوچک‌تر از یک متر عرض هستند.

کناره: کناره‌ها نوعی فرش هستند که دارای طول بلندی هستند و برای پوشش پله‌ها و راهروها استفاده می‌شوند.

پادری: این فرش‌ها به اندازه پاگرد، که معمولاً ابعاد 70x50 سانتی‌متر دارند، بافته می‌شوند.

فرش بیضی و دایره: این نوع فرش‌ها بر اساس نقشه‌های طراحی شده از پیش (معمولاً روی چله‌های معمولی) بافته می‌شوند و نیاز به مهارت خاصی دارند.

توجه: به دلیل دست‌بافت بودن این نوع فرش‌ها، اختلافات کوچکی در ابعاد آنها معمولی است و بهتر است این نکته را در نظر داشته باشید.

قالی‌های بزرگ

اندازه‌گیری دقیق ابعاد فرش دستباف 

اندازه‌گیری دقیق ابعاد فرش دستباف به ویژه برای خریدارانی که از نظر ابعاد دقت می‌خواهند بسیار مهم است. برای این کار، می‌توانید مراحل زیر را دنبال کنید:

تهیه ابزارهای مناسب: برای اندازه‌گیری فرش، ابزارهای اندازه‌گیری دقیقی نظیر متر اندازه‌گیری (رول متر) و گز (قیچی) نیاز دارید. اطمینان حاصل کنید که ابزارهای شما دقیق هستند.

آماده‌سازی فرش: ابتدا فرش را روی یک سطح صاف و سخت یا حوله‌ای مخصوص  پهن کنید. حتماً فرش را به طور کامل پهن کنید و هیچ تا حاشیه‌ای در بالا یا پایین آن نباشد.

اندازه‌گیری طول فرش: طول فرش را از یک سر آن آغاز کنید. انتخاب کنید که آیا می‌خواهید طول را تا آخر فرش (به طور کلی) یا تا نقاط خاصی مانند مرکز و کناره‌ها اندازه بگیرید. با متر اندازه‌گیری را انجام دهید و مقدار طول را یادداشت کنید.

اندازه‌گیری عرض فرش: حالا به اندازه‌گیری عرض فرش بپردازید. به همان شیوه مانند طول، از یک سر شروع کنید و عرض را با متر اندازه‌گیری کنید.

اندازه‌گیری بخش‌های اضافی (با توجه به نیاز): اگر فرش دارای ابعاد بزرگ‌تر است و نمی‌توانید تمام طول و عرض آن را به صورت کامل اندازه بگیرید، به نیاز دارید که بخش‌های دیگری نیز اندازه‌گیری کنید. برای مثال، می‌توانید وسط و کناره‌ها را نیز اندازه‌گیری کنید.

بررسی تفاوت‌ها: حالا که ابعاد مختلف فرش را اندازه‌گرفته‌اید، باید تفاوت‌ها را بررسی کنید. اگر تمام ابعاد اندازه‌گیری شده اختلاف فاحشی با ابعاد مورد ادعا نداشته باشند، می‌توانید از صحت ابعاد فرش اطمینان حاصل کنید.

قالیچه‌ها

مشاهده و ذخیره ابعاد: ابعاد اندازه‌گیری شده را یادداشت کنید و اگر ممکن است عکس‌هایی از فرش به همراه ابعاد آن بگیرید. این اطلاعات به شما در مراحل بعدی انتخاب و خرید فرش کمک می‌کند.

با انجام مراحل فوق، شما می‌توانید از صحت ابعاد فرش اطمینان حاصل کنید و به خرید فرش مناسب برای فضای خود بپردازید. اگر ابعاد اهمیت بسیاری برای شما دارد، می‌توانید بافنده یا فروشنده معتبری را پیدا کنید که ابعاد دقیق فرش‌ها را اعلام می‌کنند.

 تذکر :مهم است اختلاف کمی در ابعاد این فرش‌ها را در نظر بگیرید و از بافنده یا فروشنده خودتان جزئیات دقیقتر در مورد ابعاد خریداری شده فرش بپرسید.

سوالات متداول درباره انواع فرش بر اساس سایز

 چه معیارهایی برای تقسیم‌بندی فرش‌ها بر اساس سایز مورد استفاده قرار می‌گیرد؟

در تقسیم‌بندی فرش‌ها بر اساس سایز، معیارهایی از جمله مساحت فرش و ابعاد طولی و عرضی آنها بکار می‌روند. این معیارها برای تفکیک و دسته‌بندی فرش‌ها به دسته‌های مختلف استفاده می‌شوند.

 چه تفاوت‌هایی بین قالی و قالیچه وجود دارد؟

قالی به فرش‌هایی اطلاق می‌شود که مساحت آنها 6 متر مربع یا بیشتر است. اما قالیچه فرش‌هایی با سطح حداقل 3 متر مربع هستند و ابعاد آنها از 40/1 متر تا 55/1 متر به عرض و از 20/2 متر تا 35/2 متر به طول دارد.

 چه تعداد گره در هر رج در فرش‌ها معمول است؟

تعداد گره‌ها در هر رج در فرش‌ها معمولاً در حدود 100 تا 500 گره در هر متر مربع قرار دارد. این تعداد گره‌ها بستگی به نوع و کیفیت فرش دارد.

 چرا اختلاف‌های کوچک در اندازه فرش‌ها وجود دارد؟

اختلاف‌های کوچک در اندازه فرش‌ها به دلیل دست‌بافت بودن آنها اتفاق می‌افتد. بعضی از اختلاف‌ها ممکن است تا چند سانتی‌متر باشند که ناشی از عوامل دستی بودن تولید فرش‌هاست.

چه نکاتی در انتخاب فرش بر اساس سایز باید در نظر گرفت؟

در انتخاب فرش بر اساس سایز، باید به نیازهای شخصی و مکانی که می‌خواهید فرش در آن استفاده کنید توجه داشته باشید. همچنین، اهمیت تطابق ابعاد فرش با ابعاد فضا و زاویه قرار گرفتن آن نیز حائز اهمیت است.

سخن پایانی مقاله ی انواع فرش بر اساس سایز

در پایان این مقاله، می‌توانیم به اهمیت انتخاب و تفکیک فرش‌ها بر اساس سایز اشاره کنیم. ابعاد فرش نقش بسیار مهمی در تزیین داخلی فضاها دارند و تاثیر زیادی بر جلب زیبایی و تعادل در دکوراسیون منزل دارند. انتخاب درست ابعاد فرش، باعث می‌شود فضایی آرامش‌بخش و هماهنگ شکل گیرد و از نظر ظاهری جذابیت خاصی ایجاد کند.

با در نظر گرفتن انواع مختلف فرش‌ها بر اساس سایز و معیارهای مختلف، می‌توانید فرش مناسبی را برای هر مکان و هر مناسبت انتخاب کنید. در نهایت، نکته مهمتر این است که در انتخاب و مراقبت از فرش‌های خود دقت کنید تا از طراوت و زیبایی آنها برای مدت طولانی بهره‌برید. با امید آنکه این مقاله به شما در انتخاب و شناخت بهتر انواع فرش بر اساس سایز کمک کرده باشد، از شما برای خرید و دکوراسیون زیباترین فرش‌ها تبریک می‌گوییم.

گردآوری: بخش فرهنگ و هنر بیتوته