علت و نحوه درمان قی چشم بزرگسالان و کودکان و نوزادان

مجموعه: بیماری ها و راه درمان

علت و نحوه درمان قی چشم بزرگسالان و کودکان و نوزادان

روش های درمان چشم هایی که قی می کند

ترشحات زرد رنگ چشم، که در اصطلاح عامه به «قی چشم» معروف است، یکی از شایع ترین مشکلات چشمی در سنین مختلف است. این ترشحات معمولاً به صورت مایع زرد، سبز یا سفید-زرد از گوشه داخلی چشم خارج شده و می تواند با چسبندگی پلک ها، قرمزی، خارش یا سوزش همراه باشد. این عارضه اغلب ناشی از عفونت، التهاب یا انسداد مجاری اشکی است و در صورت عدم درمان به موقع، ممکن است به عوارض جدی تری مانند کاهش بینایی منجر شود.

علل شایع ترشحات زرد رنگ چشم

علت اصلی این ترشحات، عفونت باکتریایی (مانند استافیلوکوک، استرپتوکوک یا هموفیلوس آنفلوآنزا) است که منجر به التهاب ملتحمه (کنژنکتیویت) می شود. سایر علل عبارتند از:

• انسداد مجرای اشکی: شایع در نوزادان (تا ۲۰ درصد موارد).

• عفونت ویروسی: مانند آدنوویروس، که اغلب با سرماخوردگی همراه است.

• آلرژی: گرده، گردوغبار یا مواد شیمیایی.

• عفونت های قارچی یا انگلی: نادر، اما در افراد با سیستم ایمنی ضعیف.

• بیماری های زمینه ای: مانند سندرم خشکی چشم، بلفاریت (التهاب پلک) یا گل مژه.

• عوامل محیطی: دود، آلودگی یا لنزهای تماسی کثیف.

در موارد شدید، ترشحات زرد-سبز نشانه عفونت باکتریایی حاد است که نیاز به مداخله فوری دارد.

علائم همراه

• چسبندگی پلک ها هنگام بیداری.

• قرمزی سفیدی چشم.

• خارش، سوزش یا احساس جسم خارجی.

• تاری دید موقت.

• تورم پلک ها.

تشخیص

تشخیص توسط چشم پزشک با معاینه بالینی، کشت ترشحات (در موارد مقاوم) و گاهی تصویربرداری (مانند سونوگرافی مجرای اشکی) انجام می شود. آزمایش های آلرژی یا خون برای علل زمینه ای توصیه می شود.

قی کردن چشم

درمان در گروه های سنی مختلف

درمان بر اساس علت، شدت و سن بیمار متفاوت است. همیشه قبل از هر اقدامی با پزشک مشورت کنید؛ خوددرمانی می تواند عفونت را گسترش دهد.

۱. نوزادان (۰ تا ۱۲ ماه)

علل شایع

• انسداد مادرزادی مجرای اشکی (داکریوسیستوسل): در ۵-۱۰ درصد نوزادان، مجرا تا سن ۱ سالگی باز نمی شود و ترشحات زرد تجمع می یابد.

• عفونت باکتریایی ثانویه (نئوناتال کنژنکتیویت).

• عفونت های منتقل شده از مادر (کلامیدیا یا گونوکوک).

علائم خاص

ترشحات مداوم از یک یا هر دو چشم، بدون تب بالا (مگر عفونت سیستمیک).

درمان

مراقبت خانگی اولیه:

• شستشوی روزانه با سرم نمکی استریل (۲-۳ بار در روز) با پنبه تمیز از گوشه داخلی به خارجی.

• ماساژ ملایم مجرای اشکی: با انگشت تمیز، ۵-۱۰ بار در روز از بینی به سمت گوشه چشم فشار ملایم وارد کنید.

دارویی:

• قطره آنتی بیوتیک موضعی (اریترومایسین یا جنتامایسین) به تجویز پزشک، ۴-۶ بار در روز به مدت ۵-۷ روز.

• در موارد کلامیدیایی: اریترومایسین خوراکی.

مداخله تخصصی:

• اگر تا ۱۲ ماهگی بهبود نیافت، پروبینگ مجرا (باز کردن با سوند ظریف) تحت بی حسی موضعی (۹۰ درصد موفقیت).

• نکته مهم: در ۲۴ ساعت اول تولد، برای پیشگیری از عفونت گونوکوکی، قطره نقره نیترات یا اریترومایسین چشمی تجویز می شود.

۲. کودکان (۱ تا ۱۲ سال)

علل شایع

• کنژنکتیویت باکتریایی یا ویروسی (شایع ترین در مهدکودک ها).

• آلرژی فصلی.

• عفونت سینوسی یا سرماخوردگی.

علائم خاص

ترشحات زرد همراه با علائم تنفسی یا آلرژیک.

درمان

مراقبت خانگی:

• کمپرس گرم (پارچه تمیز خیس شده در آب گرم، ۵-۱۰ دقیقه، ۳-۴ بار در روز) برای باز کردن مجرا.

• شستشو با سرم نمکی.

• جلوگیری از مالش چشم و استفاده از حوله جداگانه.

دارویی:

• قطره/پماد آنتی بیوتیک (فلوئورومتولون + توبرامایسین یا سیپروفلوکساسین) به تجویز پزشک.

• در موارد ویروسی: supportive care (شستشو + کمپرس سرد).

• آلرژی: آنتی هیستامین موضعی (اولوپاتادین).

پیشگیری: واکسیناسیون هموفیلوس آنفلوآنزا و پنوموکوک.

مدت درمان: معمولاً ۵-۷ روز؛ اگر پس از ۴۸ ساعت بهبود نیافت، مراجعه فوری.

۳. بزرگسالان

علل شایع

• بلفاریت مزمن.

• سندرم خشکی چشم (شایع در کاربران کامپیوتر).

• عفونت های فرصت طلب (در دیابت یا HIV).

• لنزهای تماسی.

علائم خاص

ترشحات صبحگاهی، همراه با پوسته ریزی پلک.

درمان

مراقبت خانگی:

• بهداشت پلک: شستشوی روزانه با شامپو بچه رقیق شده.

• اشک مصنوعی (بدون نگهدارنده) ۴-۶ بار در روز.

• کمپرس گرم + ماساژ پلک.

دارویی:

• آنتی بیوتیک موضعی (آزیترومایسین یا داکسی سایکلین خوراکی در بلفاریت).

• کورتیکواستروئید موضعی کوتاه مدت (فقط با نظارت پزشک).

• در خشکی چشم: سیکلوسپورین (Restasis).

مداخله تخصصی:

• در انسداد مزمن: جراحی داکریوسیستورینوستومی (DCR).

• درمان لنز: تعویض منظم و محلول ضدعفونی.

درمان قی چشم

نحوه درمان قی چشم در طب سنتی ایران

طب سنتی ایران (طب ایرانی-اسلامی) این عارضه را اغلب به «رطوبت بلغمی» یا «گرمی مزاج چشم» نسبت می دهد. درمان ها مکمل پزشکی نوین بوده و تحت نظر متخصص طب سنتی و با تأیید چشم پزشک انجام شود. شواهد بالینی محدودی وجود دارد، اما گزارش های موردی بهبود را نشان می دهند.

۱. اصلاح مزاج و رژیم غذایی

• پرهیز از غذاهای سرد و تر (لبنیات، خیار، ترشی).

• مصرف غذاهای گرم و خشک: انار، سماق، عسل طبیعی، زعفران.

• شربت خاکشیر + عسل (۱ قاشق صبح ناشتا) برای دفع رطوبت.

۲. داروهای گیاهی موضعی

• گلاب خالص: شستشوی چشم ۲-۳ بار در روز (ضدالتهاب و ضدمیکروب).

• دم کرده بابونه: کمپرس گرم (۵ دقیقه، ۲ بار در روز) – خاصیت آنتی باکتریال.

• عسل طبیعی رقیق شده (۱ قسمت عسل + ۱۰ قسمت آب جوشیده سردشده): قطره چکان ۱-۲ قطره، ۳ بار در روز (آنتی بیوتیک طبیعی؛ در نوزادان زیر ۱ سال ممنوع به دلیل خطر بوتولیسم).

۳. بخور و استنشاق

• بخور گل محمدی + نعناع: ۱۰ دقیقه روزانه برای باز کردن مجاری.

۴. ضماد و روغن مالی

• ضماد تخم گشنیز + گلاب روی پلک بسته (۱۰ دقیقه).

• روغن بنفشه پایه بادام: مالش ملایم اطراف چشم قبل از خواب.

۵. حجامت و فصد

• در بزرگسالان با مزاج بلغمی: حجامت اخدعین (پشت گوش) تحت نظر متخصص.

هشدار: در عفونت های حاد، طب سنتی جایگزین آنتی بیوتیک نیست. مطالعات محدودی (مانند مقالات مجله طب سنتی ایران) اثربخشی گلاب و بابونه را در کاهش علائم تأیید کرده اند، اما برای عفونت باکتریایی شدید ناکافی است.

پیشگیری عمومی

• شستشوی منظم دست ها.

• عدم اشتراک وسایل شخصی.

• واکسیناسیون به روز.

• کنترل آلرژی و رطوبت محیط.

سخن پایانی :

ترشحات زرد چشم عارضه ای قابل درمان است که با تشخیص زودهنگام و رعایت بهداشت، در بیش از ۹۵ درصد موارد بهبود کامل می یابد. در نوزادان، ماساژ و شستشو اغلب کافی است؛ در کودکان و بزرگسالان، آنتی بیوتیک موضعی نقش اصلی دارد. طب سنتی می تواند به عنوان مکمل در کاهش التهاب مفید باشد، اما هرگز جایگزین درمان پزشکی نشود. در صورت تداوم علائم بیش از ۴۸ ساعت، تب، کاهش بینایی یا تورم شدید، فوراً به چشم پزشک مراجعه کنید.

گردآوری: بخش سلامت بیتوته