رسانه های اجتماعی و تأثیر آن بر سلامت روان

مجموعه: مشاوره خانواده

تأثیرات رسانه های اجتماعی 

رسانه های اجتماعی چه تأثیری بر سلامت روان می گذارند؟  

نقش رسانه های اجتماعی در سلامت روان

انسان موجودی اجتماعی است. ما برای پیشرفت در زندگی به همراهی دیگران نیاز داریم و استحکام ارتباطات ما تاثیر زیادی بر سلامت روان و شادی ما دارد.

ارتباط اجتماعی با دیگران می تواند استرس، اضطراب و افسردگی را کاهش دهد. همچنین با شکل گیری احساس آرامش و شادی از احساس تنهایی به طرز چشمگیری کاهش دهد. 

از طرف دیگر، فقدان ارتباطات اجتماعی قوی می تواند سلامت روانی و عاطفی شما را با خطر جدی مواجه کند.

در دنیای امروز، بسیاری از ما برای یافتن و ارتباط با یکدیگر به پلتفرم های رسانه های اجتماعی مانند فیس بوک، اسنپ چت، یوتیوب و اینستاگرام متکی هستیم.

با وجود اینکه رسانه های اجتماعی از مزیت های گسترده ای برخوردار هستند، نمی توانند  جایگزین مناسبی برای ارتباط انسانی در دنیای واقعی باشند.

انسان برای تحریک هورمون هایی که استرس را کاهش می دهند و باعث می شوند احساس شادی، سلامت و مثبت تری داشته باشد، نیاز به تماس حضوری با دیگران را دارد. از قضا صرف زمان زیاد در تعامل با رسانه های اجتماعی می تواند باعث شود که احساس تنهایی و انزوا کنید و مشکلات سلامت روانی مانند اضطراب و افسردگی را تشدید نماید.

اگر زمان زیادی را در رسانه های اجتماعی می گذرانید و احساس غم، نارضایتی، نا امیدی یا تنهایی زندگی شما را تحت تاثیر قرار می دهد، ممکن است زمان آن رسیده باشد که عادات آنلاین خود را دوباره بررسی کنید و تعادل سالم تری پیدا کنید.

جنبه های مثبت رسانه های اجتماعی

در حالی که تعامل مجازی در رسانه های اجتماعی مزایای روانی مشابه تماس چهره به چهره را ندارد، از جنبه های مثبت گسترده ای برخوردار است.

جنبه های مثبت رسانه های اجتماعی به شرح ذیل است:  

• با خانواده و دوستان در سراسر جهان ارتباط برقرار کنید و به روز بمانید.

• یافتن دوستان و جوامع جدید و برقراری ارتباط با افراد دارای علایق مشابه 

• به اهداف ارزشمند بپیوندید و درباره مسائل مهم به آگاهی برسید.

• در مواقع سخت به دنبال یا ارائه حمایت عاطفی باشید.

• برای خلاقیت و ابراز وجود خود راهی پیدا کنید.

• منابع اطلاعات و یادگیری ارزشمند را با دقت کشف کنید.

 معایب استفاده از رسانه های اجتماعی بر روان

جنبه های منفی رسانه های اجتماعی 

از آنجایی که فناوری رسانه های جمعی نسبتا جدید است، تحقیقات کمی برای اثبات پیامدهای بلند مدت، خوب یا بد، استفاده از رسانه های اجتماعی وجود دارد.

با این حال، مطالعات متعدد ارتباط قوی بین رسانه های اجتماعی سنگین و افزایش خطر افسردگی، اضطراب، تنهایی، آسیب رسانن به خود و حتی افکار خودکشی یافته اند.

در ادامه مهم ترین تجربیات و تاثیرات منفی رسانه های اجتماعی را بیان می کنیم. 

احساس ناکافی بودن در زندگی 

حتی اگر بدانید تصویری که در رسانه های اجتماعی مشاهده می کنید ویرایش می شوند، باز هم می توانند باعث شوند که نسبت به ظاهرتان یا آنچه در زندگی تان می گذرد احساس نا امنی کنید. افراد در رسانه های ارتباط جمعی تمایل دارند فقط نکات برجسته زندگی خود را به اشتراک بگذارند.

آن ها به ندرت نقاط ضعف زندگی شخصی را به اشتراک می گذارند. اما این احساس حسادت و نارضایتی زمانی که شما در حال مرور عکس های ایربراش شده یک دوست از تعطیلات ساحل گرمسیری آنها هستید یا در مورد تبلیغ جدید هیجان انگیز آنها در محل کار مطالعه می کنید و از بین نمی رود.

ترس از دست دادن (FOMO)

در حالی که FOMO قدمتی بسیار طولانی تر از رسانه های اجتماعی دارد، به نظر می رسد سایت هایی مانند فیس بوک و اینستاگرام این احساس را تشدید می کنند که دیگران بیشتر از شما سرگرم می شوند یا زندگی بهتری دارند. ترس از دست دادن می تواند عزت نفس شما را تحت تاثیر قرار دهد و با تحریک اضطراب شما را بیشتر به استفاده از رسانه های اجتماعی سوق دهد. 

FOMO می تواند شما را وادار کند که هر چند دقیقه یک ‌بار گوشی خود را بردارید تا به روز رسانی ها را بررسی کنید، یا اجبارا به هر هشدار پاسخ دهید - حتی اگر این به معنای ریسک کردن در حین رانندگی، از دست دادن خواب شبانه یا اولویت دادن به تعامل با رسانه های اجتماعی باشد.

انزوا

مطالعه ای در دانشگاه پنسیلوانیان نشان داد که استفاده زیاد از فیس بوک، اسنپ چت و اینستاگرام باعث افزایش احساس تنهایی می شود.

در مقابل کاهش میزان استفاده از رسانه های اجتماعی می تواند در کاهش احساس تنهایی نقش داشته باشد و به بهبود بهزیستی شما بیانجامد. 

افسردگی و اضطراب

انسان برای داشتن سلامت روانی نیاز به تماس چهره به چهره دارد. هیچ چیز به اندازه تماس چشم به چشم با کسی که به شما اهمیت می دهد، استرس را کاهش نمی دهد و خلق و خوی شما را سریعتر یا موثرتر تقویت می کند.
به میزانی که تعامل با رسانه های اجتماعی را بر روابط حضوری اولویت دهید، بیشتر در معرض خطر ابتلا به اختلالات خلقی مانند اضطراب و افسردگی هستید.

زورگویی سایبری حدود 10 درصد از نوجوانان گزارش می دهند که در رسانه های اجتماعی مور آزار و اذیت قرار می گیرند و بسیاری از کاربران دیگر در معرض نظرات توهین آمیز قرار دارند. پلتفرم های رسانه های اجتماعی مانند توییتر می توانند کانونی برای انتشار شایعات مضر، دروغ ها و سوءاستفاده هایی باشند که می توانند زخم های عاطفی ماندگاری بر جای بگذارند.

خود جذبی

به اشتراک گذاری سلفی های بی پایان و تمام افکار درونی شما در رسانه های اجتماعی می تواند یک محوری ناسالم ایجاد کند و شما را از ارتباط واقعی دور کند.

معایب و مزایای استفاده از رسانه های اجتماعی

چه چیزی باعث استفاده از رسانه های اجتماعی شما می شود؟

این روزها اکثر انسان ها از طریق تلفن هوشمند یا تبلت خود به رسانه های اجتماعی دسترسی پیدا می کنند. در حالی که این امر باعث می شود که ارتباط برقرار کنید، اما به  این معنی است که رسانه های اجتماعی همیشه در دسترس هستند.

این اتصال شبانه روزی و فوق العاده می تواند مشکلات کنترل ضربه، هشدارها و اعلان های مداوم را ایجاد کند که بر تمرکز شما تاثیر می گذارد. همچنین می تواند با ایجاد اختلال در خواب، انسان را برده ی تکنولوژی سازد. 

پلترم های رسانه های اجتماعی به گونه ای طراحی شده اند که توجه فرد را جلب می کنند و برای مدت های طولانی انسان را در حالت آنلاین نگه می دارند.

ممکن است فرد به طور ناخودآگاه و مکرر صفحه نمایش خود را برای به روز رسانی چک نماید. 

کمپانی و شرکت های گسترده ای از طریق شکل گیری اعتیاد افراد به بهره گیری از رسانه های اجتماعی به کسب درآمد می پردازند. این قبیل رسانه ها به مثابه ی اعتیاد به نیکوتین و قمار می توانند مشکلات روانی را به ارمغان بیاورند.

هنگامی که شما یک لایک اشتراک گذاری یا واکنش مثبت به یک پست دریافت می کنید، می تواند باعث آزاد شدن دوپامین در مغز شود، همان ماده شیمایی " پاداش " که به دنبال برنده شدن در یک مسابقه ماشین، خوردن یک شکلات یا ... می شود.

هرچه بیشتر به شما پاداش داده شود، می خواهید زمان بیشتری را در رسانه های اجتماعی صرف کنید، حتی اگر برای سایر جنبه های زندگی شما مضر باشد.

تأثیرات رسانه های اجتماعی

سایر دلایل استفاده ناسالم از رسانه های اجتماعی

ترس از دست دادن (FOMO) می تواند شما را بارها و بارها به رسانه های اجتماعی بازگرداند. اگرچه چیزهای بسیار کمی وجود دارند که نمی توانند منتظر بمانند یا نیاز به پاسخ فوری دارند.

FOMO شما را وادار می کند که خلاف آن را باور کنید. شاید نگران این هستید که در صورت از دست دادن آخرین اخبار یا شایعات در رسانه های اجتماعی، از مکالمه در مدرسه یا محل کار کنار گذاشته شوید. همچنین ممکن است شاید احساس کنید که اگر پست های دیگران را فورا لایک نکنید، به اشتراک نگذارید یا به آن ها پاسخ ندهید، روابط شما آسیب می بیند.

بسیاری از ما از رسانه های اجتماعی به عنوان یک " پتوی امنیتی " استفاده می کنیم. هر زمان که در یک موقعیت اجتماعی قرار می گیریم، برای رفع احساس اضطراب و تنهایی به تلفن های خود مراجعه کرده و وارد شبکه های اجتماعی می شویم. البته، تعامل با رسانه های اجتماعی تنها از تعامل چهره به چهره که می تواند به کاهش اضطراب کمک کند، محروم می کند.

استفاده سنگین شما از رسانه های اجتماعی می تواند سایر مشکلات اساسی مانند استرس، افسردگی یا بی حوصلگی  را پنهان کند. اگر زمانی که احساس ناراحتی، تنهایی یا بی حوصلگی می کنید زمان بیشتری را در رسانه های اجتماعی می گذرانید، ممکن است از آن به عنوان راهی برای منحرف کردن حواس خود از احساسات ناخوشایند یا تسکین روحیه خود استفاده کنید.

بی شک اجتناب از بهره گیری از رسانه های اجتماعی امری دشوار است. بهتر است بدانید که رسانه های ارتباط جمعی می تواند شما را از پیدا کردن روش های سالم برای مدیریت خلق و خو باز دارد.

رسانه اجتماعی و اثرات آن بر روان

شاخص هایی که رسانه های اجتماعی ممکن است بر سلامت روان شما تاثیر منفی بگذارد:

• صرف زمان بیشتر در رسانه های اجتماعی نسبت به دوستان دنیای واقعی

• مقایسه نامطلوب خود با دیگران در بشکه های اجتماعی

• تجربه زور گویی سایبری و نگرانی درباره عدم کنترل رفتار های کاربران 

• حواس پرتی در مدرسه یا محل کار

• وقت نداشتن برای خود اندیشی هر لحظه فراغت با درگیر شدن در رسانه های اجتماعی پر می شود.

• درگیر شدن در رفتارهای مخاطره آمیز به منظور به دست آوردن لایک، اشتراک گذاری یا واکنش های مثبت در رسانه های اجتماعی

•  استفاده بیش از حد از رسانه های اجتماعی به جای استراحت کردن و شکل گیری مشکلات خواب 

• تشدید علائم اضطراب یا افسردگی

برای کاهش تاثیرات مخرب استفاده از رسانه های اجتماعی، میزان استفاده از این رسانه ها را محدود کنید. همچنین می توانید با فرزند تان در مورد مسائل اساسی صحبت کنید.

یکی از راه های کاهش استفاده از رسانه های اجتماهی اجرا محدودیت در مصرف است. به طور مثال استفاده از شبکه های اجتماعی را تا زمانی که فرزند تان تکلیف های خود را تکمیل نکرده است ممنوع کنید. 

نتیجه پایانی

با توجه به موضوعاتی که درباره رسانه های اجتماعی بررسی شد، رسانه های اجتماعی همانطور که مزایایی برای ما دارند معایبی هم دارند. یکی از علائم وابستگی به شبکه های اجتماعی این است که بدون هیچ دلیلی، متوجه می‌ شوید که بارها و بارها رسانه‌ های اجتماعی خود را بررسی می ‌کنید و صفحه خود را مرور می ‌کنید، این جستجو غیر ضروری است و به هیچ وجه به درد شما نمی خورد این مورد نشان می دهد که وقت دوری از رسانه های اجتماعی رسیده است. باید برای  استفاده از رسانه های اجتماعی با برنامه باشد و استفاده بیش از حد از آنها باعث بروز مشکلات جدی برای ما خواهد شد.

گردآوری:بخش روانشناسی بیتوته