آبسه دندان، یکی از بیماری های شایع در کودکان

مجموعه: بیماری های شایع کودکان

آبسه دندان، یکی از بیماری های شایع در کودکان

آشنایی با آبسه دندان کودکان

آبسه دندان در کودکان

آبسه دندان یکی از مشکلات شایع دندانی در کودکان است که میتواند باعث درد، ناراحتی و حتی عوارض جدیتر شود. این مقاله به بررسی علل، علائم، تشخیص، درمان و پیشگیری از آبسه دندان در کودکان میپردازد و اطلاعات دقیق و جامعی را با استناد به منابع پزشکی معتبر ارائه میدهد.

آبسه دندان چیست ؟

آبسه دندان (Dental Abscess) به تجمع چرک در نتیجه عفونت باکتریایی در دندان یا لثه اطراف آن گفته میشود. این مشکل معمولاً در اثر پوسیدگی دندان، آسیب فیزیکی به دندان یا بیماریهای لثه ایجاد میشود. در کودکان، آبسه دندان میتواند در دندانهای شیری یا دائمی رخ دهد و نیازمند توجه فوری است، زیرا میتواند به ساختارهای اطراف مانند استخوان فک یا حتی جریان خون گسترش یابد.آبسه دندان به دو نوع اصلی تقسیم میشود:

• آبسه پریاپیکال: عفونت در نوک ریشه دندان ایجاد میشود، معمولاً به دلیل پوسیدگی عمیق که به عصب دندان رسیده است.

• آبسه پریودنتال: عفونت در لثه یا بافتهای نگهدارنده دندان رخ میدهد و معمولاً با بیماری لثه مرتبط است.

علل آبسه دندان در کودکان

آبسه دندان معمولاً در اثر فعالیت باکتریها ایجاد میشود. عوامل اصلی بروز این مشکل در کودکان عبارتند از:

• پوسیدگی دندان: شایعترین علت آبسه دندان در کودکان است. مصرف زیاد مواد قندی و عدم رعایت بهداشت دهان و دندان باعث تجمع پلاک و پوسیدگی میشود.

• تروما یا آسیب به دندان: ضربه به دندان (مثلاً در اثر افتادن یا بازی) میتواند به مینای دندان آسیب بزند و راه را برای ورود باکتریها باز کند.

• بیماریهای لثه: التهاب لثه (ژنژیویت) یا بیماریهای پیشرفتهتر لثه میتوانند منجر به تشکیل آبسه شوند.

• دندانهای شیری آسیب دیده: دندانهای شیری پوسیده یا شکسته که درمان نشدهاند، میتوانند به آبسه منجر شوند.

• سیستم ایمنی ضعیف: کودکانی که به دلیل بیماریهایی مانند دیابت یا درمانهایی مثل شیمیدرمانی سیستم ایمنی ضعیفی دارند، بیشتر در معرض عفونتهای دندانی هستند.

علت آبسه دندان

علائم آبسه دندان در کودکان

تشخیص بهموقع آبسه دندان در کودکان اهمیت زیادی دارد، زیرا ممکن است کودکان نتوانند بهخوبی علائم خود را بیان کنند. علائم شایع عبارتند از:

• درد شدید و مداوم: درد ممکن است ضرباندار باشد و با جویدن یا فشار روی دندان تشدید شود.

• تورم: تورم در لثه، صورت یا گونه در نزدیکی دندان آسیبدیده.

• حساسیت به گرما یا سرما: کودک ممکن است هنگام خوردن غذاها یا نوشیدنیهای گرم یا سرد احساس ناراحتی کند.

• قرمزی و التهاب لثه: لثه اطراف دندان ممکن است قرمز و متورم شود.

• چرک یا ترشح: ممکن است چرک از لثه یا یک جوش کوچک (فیستول) خارج شود.

• تب: عفونت میتواند باعث تب خفیف تا شدید شود.

• بوی بد دهان یا طعم بد: به دلیل وجود چرک یا عفونت.

• مشکل در جویدن یا بلع: به دلیل درد یا تورم.

• بی قراری یا تحریک پذیری: کودکان ممکن است به دلیل درد بیقرار شوند یا از غذا خوردن امتناع کنند.

درمان آبسه دندان

تشخیص آبسه دندان

تشخیص آبسه دندان معمولاً توسط دندانپزشک انجام میشود. مراحل تشخیص شامل موارد زیر است:

• معاینه بالینی: دندانپزشک دندانها و لثههای کودک را بررسی میکند و به دنبال علائم تورم، قرمزی یا چرک میگردد.

• رادیوگرافی (عکسبرداری): تصاویر اشعه ایکس برای بررسی میزان پوسیدگی، محل عفونت و تأثیر آن بر ریشه دندان یا استخوان اطراف استفاده میشود.

• ارزیابی علائم عمومی: بررسی تب، تورم غدد لنفاوی یا علائم سیستمیک عفونت.

• تاریخچه پزشکی و دندانی: پرسوجو درباره علائم، رژیم غذایی و عادات بهداشتی کودک.

درمان آبسه دندان در کودکان

درمان آبسه دندان در کودکان باید سریع و دقیق باشد تا از گسترش عفونت و آسیب به دندانهای دائمی جلوگیری شود. روشهای درمانی عبارتند از:

• تخلیه آبسه: دندانپزشک ممکن است آبسه را با ایجاد یک برش کوچک تخلیه کند تا چرک خارج شود.

• درمان ریشه (Root Canal Therapy): اگر عفونت به عصب دندان رسیده باشد، درمان ریشه برای حذف بافت عفونی و حفظ دندان انجام میشود.

• کشیدن دندان: در مواردی که دندان شیری بهشدت آسیب دیده و قابل ترمیم نیست، ممکن است کشیده شود. این کار با دقت انجام میشود تا به جوانه دندان دائمی آسیبی نرسد.

• آنتیبیوتیکها: اگر عفونت به بافت های اطراف یا جریان خون گسترش یافته باشد، آنتیبیوتیکهای خوراکی یا تزریقی تجویز میشود.

• مدیریت درد: داروهای مسکن مانند استامینوفن یا ایبوپروفن (با دوز مناسب برای کودکان) برای کاهش درد و التهاب استفاده میشود.

توجه: از آسپرین برای کودکان استفاده نشود، زیرا ممکن است خطر سندرم ری را افزایش دهد.

• مراقبتهای خانگی موقت: تا زمان مراجعه به دندانپزشک، شستشوی دهان با آب نمک ولرم یا استفاده از کمپرس سرد میتواند به کاهش تورم و درد کمک کند. با این حال، این اقدامات جایگزین درمان حرفهای نیستند.

آبسه دندان در کودکان

عوارض احتمالی آبسه دندان درمان نشده

اگر آبسه دندان در کودکان درمان نشود، میتواند به عوارض جدی منجر شود، از جمله:

• انتشار عفونت: عفونت میتواند به استخوان فک، سینوسها، مغز یا جریان خون (سپسیس) گسترش یابد.

• آسیب به دندانهای دائمی: عفونت در دندانهای شیری میتواند به جوانههای دندان دائمی آسیب بزند.

• سلولیت صورت: تورم شدید در بافتهای نرم صورت.

• از دست دادن دندان: دندان ممکن است به دلیل پوسیدگی شدید یا عفونت غیرقابل درمان از دست برود.

• مشکلات رشد فک: عفونتهای مزمن میتوانند بر رشد فک و تراز دندانها تأثیر بگذارند.

پیشگیری از آبسه دندان در کودکان

پیشگیری از آبسه دندان در کودکان با رعایت اصول بهداشت دهان و دندان و مراقبتهای پیشگیرانه امکانپذیر است:

• مسواک زدن منظم: کودکان باید حداقل دو بار در روز (صبح و شب) با خمیردندان حاوی فلوراید مسواک بزنند. برای کودکان زیر 3 سال، مقدار خمیردندان به اندازه یک دانه برنج و برای کودکان 3 تا 6 سال به اندازه یک نخود کافی است.

• نخ دندان: استفاده از نخ دندان برای کودکان بالای 2 سال (با کمک والدین) برای تمیز کردن بین دندانها.

• رژیم غذایی سالم: کاهش مصرف شیرینیجات، نوشابههای گازدار و میانوعدههای چسبناک که به پوسیدگی دندان کمک میکنند.

• معاینات منظم دندانپزشکی: کودکان باید از سن یکسالگی یا پس از رویش اولین دندان بهطور منظم (هر 6 ماه) توسط دندانپزشک معاینه شوند.

• استفاده از فلوراید: فلوراید موجود در خمیردندان، آب آشامیدنی یا وارنیش فلوراید دندانپزشکی به تقویت مینای دندان کمک میکند.

• محافظت از دندانها: استفاده از محافظ دهان (Mouthguard) در فعالیتهای ورزشی برای جلوگیری از آسیب به دندانها.

• آموزش عادات بهداشتی: تشویق کودکان به رعایت بهداشت دهان و دندان از سنین پایین.

نکات مهم برای والدین

• توجه به علائم: اگر کودک از درد دندان، تورم یا تب شکایت دارد، فوراً به دندانپزشک مراجعه کنید.

• اجتناب از خوددرمانی: استفاده از داروهای بدون نسخه یا درمانهای خانگی بدون مشورت با پزشک ممکن است وضعیت را بدتر کند.

• نظارت بر مسواک زدن: کودکان تا حدود 7-8 سالگی به کمک والدین برای مسواک زدن صحیح نیاز دارند.

• تشویق به همکاری با دندانپزشک: برای کاهش ترس کودکان از دندانپزشکی، از تجربیات مثبت و محیطهای دوستانه دندانپزشکی استفاده کنید.

در پایان :

آبسه دندان در کودکان یک مشکل جدی اما قابل درمان است که با تشخیص زودهنگام و مراقبت مناسب میتوان از عوارض آن جلوگیری کرد. رعایت بهداشت دهان و دندان، رژیم غذایی سالم و معاینات منظم دندانپزشکی نقش کلیدی در پیشگیری از این مشکل دارند. والدین باید به علائم هشداردهنده توجه کنند و در صورت بروز هرگونه نشانهای از عفونت دندانی، سریعاً به دندانپزشک مراجعه کنند.

گردآوری: بخش سلامت بیتوته