تعیین جنسیت قبل از بارداری چیست و آیا امکان انجام این کار وجود دارد؟

مجموعه: بهداشت بانوان

هنگامی که می‎خواهید تشکیل خانواده دهید و فرزند جدیدی را به این دنیا آورید، ممکن است به این فکر کنید که آیا می‎توانم جنسیت کودکم را خودم انتخاب کنم؟ در واقع جنسیت بیولوژیکی نوزاد بر اساس این‎که اسپرم پدرشان حاوی کروموزوم X یا کروموزوم Y است تعیین می‏شود. XX از نظر ژنوتیپی ماده است در حالی که XY از نظر ژنوتیپ نر در نظر گرفته می‏شود. راه‎های زیادی برای تعیین جنسیت قبل از بارداری وجود دارد که اکثر آنها شبیه افسانه‎ها و داستان‎های خرافی است که امروزه توسط علم مدرن تایید نمی‎شود. تنها راه مطمئن برای انتخاب جنسیت نوزاد استفاده از IVF با آزمایش ژنتیک است که در ادامه آن را با یکدیگر بررسی خواهیم کرد. 

تعیین جنسیت نوزاد چگونه است؟

هر سلول انسانی دارای 23 جفت کروموزوم است. نیمی از آن‎ها از اسپرم پدر و نیمی دیگر از تخمک مادر تشکیل می‏شود. دو تا از کروموزم‎ها (کروموزوم‎های X و Y که به عنوان کروموزوم‎های جنسی نیز شناخته می‏شوند) جنسیت کودک را تعیین می‎کنند. یک کروموزوم X همواره از تخمک می‎آید و کروموزوم بعدی که می‎تواند X یا Y باشد نیز از اسپرم خواهد آمد. اگر اسپرمی که تخمک را بارور می‎کند دارای کروموزوم X باشد آن‎گاه نوزاد دختر خواهد بود. اگر کروموزوم Y باشد، نوزاد پسر خواهد شد. بنابراین می‎توان گفت که این اسپرم است که جنسیت کودک را تعیین می‎کند. 

آیا می‎توان روی جنسیت جنین تاثیر گذاشت؟ بیشتر راه‎هایی که برای تعیین جنسیت زن باردار وجود دارد شبیه داستان و خرافات است. اما راه‎هایی هم وجود دارد که علم از آن‎ها پشتیبانی می‎کند. اما این روش‎ها کدامند؟

تاثیر پوزیشن رابطه ی جنسی روی جنسیت جنین

در دهه‎ی 1960 پزشکی به نام لاندرم ب. شتلز رفتار اسپرم را مطالعه و نظریه‎ای به نام «روش شتلز» اراده کرد. این پزشک کمی بعد کتابی پرفروش با عنوان «چگونه جنسیت کودک خود را انتخاب کنیم» نوشت. شتلز ادعا کرد که پوزیشن رابطه‎ی جنسی زمان انجام آن در طول سیکل ماهانه زن می‎تواند بر جنسیت کودک تاثیر بگذارد. 

شتلز بیان کرد که اسپرم حامل کروموزوم Y سبک‎تر است و سریع‎تر از از اسپرم حامل کروموزوم Y شنا می‎کند. به این خاطر که کروموزوم‎های X بزرگتر و حاوی ژن‎های بیشتری نسبت به Y است. به همین خاطر این پزشک معتقد بود که آن‎ها سخت‎تر قادر به زنده ماندن در شرایط اسیدی محیط واژن خواهند بود. 

شتلز همچنین بیان کرده که برقراری رابطه‎ی جنسی به شکل رو در رو (missionary) باعث می‏شود تا اسپرم از محیط اسیدی واژن دور بماند و به دختر شدن جنین کمک کند. از طرف دیگر داشتن رابطه‎ی جنسی از پشت، به خاطر نفوذ عمیقی که دارد، به پسر شدن جنین کمک خواهد کرد. 

تاثیر ترتیب ارگاسم روی جنسیت جنین

او ادعا کرده که ترتیب به ارگاسم رسیدن زوج نیز در تعیین جنسیت جنین موثر است. برای دختر شدن جنین ابتدا مرد بایستی به ارگاسم برسد. برای پسر شدن نیز در ابتدا زن بایستی به ارگاسم برسد. شتلز این مسئله را به قلیایی بودن ترشحات ارگاسم زنان مربوط دانسته است. 

اما آیا این مسئله حقیقت دارد و نوع پوزیشن و ترتیب به ارگاسم ‎رسیدن می‎تواند باعث تعیین جنسیت صددرصد شود؟ احتمالا پاسخ این سوال نه است یا حداقل نمی‎توان به این نتایج اطمینان داشت. مطالعات با کمک فناوری و تجزیه و تحلیل اسپرم نشان داده که اسپرم‎های حامل Y سریع‎تر شنا نمی‎کنند و نه کوچک‎تر یا سبک‎تر از اسپرم‎های حامل X هستند. 

همچنین مطالعات بیشتر در مورد اسپرم نشان داده است که pH مایعاتی که اسپرم حین ورود به رحم با آن‎ها برخورد دارد، تاثیری روی دختر یا پسر بودن جنین نخواهد داشت. به طور کلی اسپرم در یک محیط خنثی تا کمی قلیایی یعنی بین pH 7 تا 8 بیشترین تحرک ممکن را دارند. pH واژن معمولا اسیدی است اما درست پیش از تخمک‎گذاری به حالت خنثی تغییر می‎کند که علت آن افزایش برخی هورمون‎هاست. این تغییر pH به تسهیل لقاح کمک خواهد کرد. 

در نهایت باید گفت که هیچ مدرک محکم و قابل استنادی برای این که ثابت کند پوزیشن رابطه‎ی جنسی و ترتیب ارگاسم روی تعیین جنسیت قبل از بارداری موثر است، وجود ندارد. 

تاثیر زمان رابطه‎ی جنسی روی تعیین جنسیت قبل از بارداری

شتلز همچنین معتقد بود که زمان آمیزش جنسی بر اساس میزان اسیدی یا قلیایی بودن آلت تناسلی و رحم زن می‎تواند روی تعیین جنسیت تاثیرگذار باشد. 

به گزارش این پزشک، برای دختردار شدن بایستی از پایان دوره‎ی قاعدگی تا سه روز بعد از آن رابطه‎ی جنسی داشته باشید . همچنین 2 تا 3 روز قبل از تخمک‎گذاری بایستی از رابطه‎ی جنسی خودداری کنید. 

برای پسردار شدن از روز تخمک‌گذاری تا سه روز بعد بایستی رابطه‎ی جنسی برقرار کنید. همچنین از شروع سیکل قاعدگی تا روز تخمک‎گذاری بایستی از رابطه‎ی جنسی خودداری نمایید. 

اما شواهد پزشکی مدرن موارد متفاوتی را نشان می‎دهد. برای مثال یک پژوهش در 2016 نشان داد که تاثیر روز رابطه‎ی جنسی بر جنسیت کودک نتایج متفاوتی را به همراه داشته است. برخی پژوهش‎ها نشان داده که اگر زوج در روز تخمک‎گذاری رابطه جنسی داشته باشند، احتمال پسر شدن جنین وجود دارد. در حالی که برخی دیگر از بررسی‎ها نشان داده که جنین پسر حاصل رابطه‎ی جنسی‎ است که چند روز قبل یا چند روز بعد از تخمک‎گذاری انجام می‏شود. 

در سال 2010 یک مطالعه کوچک نشان داد که 81 درصد از افرادی که سه الی چهار روز پیش از تخمک‎گذاری رابطه‎ی جنسی داشتند و نوع خاصی از رژیم غذایی را نیز رعایت می‎کردند، صاحب جنین دختر شدند. 

مطالعه‎ای دیگر در سال 1998 روی 947 مورد نشان داد که زمان رابطه‎ی جنسی در طول سیکل ماهیانه‎ی زن تاثیر قابل توجه یا ثابتی روی تعیین جنسیت نوزادان ندارد. در سال 1995 یک مطالعه نشان داد که روز رابطه‎ی جنسی تاثیری روی جنسیت نوزاد ندارد اما بر میزان احتمال باردار شدن تاثیر زیادی خواهد داشت.

تاثیر رژیم غذایی روی تعیین جنسیت قبل از بارداری

این فرضیه اعلام می‎کند که آنچه زن پیش از بارداری می‎خورد روی جنسیت کودک او تاثیر می‎گذارد و پایه‎های مشابهی با روش شتلز دارد. این تئوری بیان می‎کند که رژیم غذایی می‎تواند اسیدیته دستگاه تناسلی زنان را تغییر دهد و به این ترتیب انتخاب کند که اسپرم حامل کروموزوم X یا Y باشد. 

رژیم غذایی مناسب برای دختردار شدن

برای دختردار شدن بایستی مصرف نمک را کاهش دهید. غذاهای حاوی کلسیم و منیزیم مانند لبنیات و اسفناج می‎تواند شانس دختردار شدن را افزایش دهد. در واقع بایستی غذاهایی را مصرف کنید که میزان اسیدی بودن بدن را افزایش می‎دهند مانند غذاهای دریایی، گوشت، زیتون، غلات، سرکه، خردل و ... . 

بر اساس یک تحقیق، کسانی که قصد دارند فرزند دختر به دنیا آورند، بهتر است که غذاهای قندی را تا جای ممکن کاهش داده و به جای آن از پروتئین، چربی‎های سالم و فیبر استفاده کنند. 

رژیم غذایی مناسب برای پسردار شدن

برای پسردار شدن بایستی غذاهایی که سرشار از پتاسیم است مانند موز، لوبیای سفید، بادام، سیب، قارچ، آووکادو، ماهی قزل‎آلا و ... مصرف کنید. برخی از تحقیقات نشان داده است که اگر کالری بیشتری دریافت کنید احتمال این که جنین پسر باشد بیشتر خواهد شد. خوب است به این نکته اشاره کنیم که کالری بیشتر به معنی افزایش تعداد وعده‎های غذایی نیست. 

سعی کنید که میزان مصرف غلات در صبحانه را افزایش دهید. مواد غذایی بخورید که قلیایی است. سبزیجات ریشه‌دار و آجیل نیز می‎تواند مفید ظاهر شود. همچنین تا جایی که امکان دارد مصرف محصولات لبنی را کاهش دهید. 

اما آیا این روش صحت علمی دارد و واقعا کار می‎کند؟ یک مطالعه کوچک نشان داده است که این روش نسبت به زمان آمیزش، تاثیر بیشتری روی تعیین جنسیت دارد. این مطالعه نشان داده است که رژیم غذایی حاوی منیزیم و کلسیم و با حجم پتاسیم کم باعث شده تا از 21 مورد بارداری، 16 مورد آن دختر باشند. 

کیت انتخاب جنسیت چیست؟

کیت‎های انتخاب جنسیت کودک که بر اساس فرضیه‎های شتلز ساخته شده است، شامل دماسنج، ویتامین، برخی عصاره‎های گیاهی، چوب‎هایی برای دانستن زمان تخمک‎گذاری و تعدادی دوش است. شما می‎توانید به راحتی این کیت‎ها را خریداری کرده و استفاده کنید اما از همین ابتدا بگوییم که میزان تاثیرگذاری آن‎ها پایین بوده و از صحت علمی برخوردار نیستند. با این که سازندگان این کیت ادعا کرده‎اند که میزان موفقیت آن 96 درصد است اما پزشکان چنین ادعایی را رد کرده‎اند. 

در هر صورت اگر این کیت‎ها را تهیه کردید شکل استفاده بدین صورت است که شما دمای بدن را اندازه می‎گیرید. بعد از آن با کمک چوب‎های آزمایش تخمک‎گذاری و ادرار روز تخمک‎گذاری را محاسبه خواهید کرد. سپس بر اساس همان فرضیه‎ی شلتز پیش خواهید رفت. 

یعنی اگر می‎خواهید جنین دختر باشد بایستی 3 تا 4 روز پیش از تخمک‎گذاری رابطه‎ی جنسی داشته باشید. اگر هم می‎خواهید که جنین پسر بشود، باید در روز تخمک‎گذاری اقدام به آمیزش جنسی کنید. همچنین عصاره‎ها و ویتامین‎هایی که در این کیت قرار گرفته‎اند نیز برای تعیین جنسیت به کار می‎رود که البته صحت علمی چندانی ندارد. 

روش PGD، تنها راه تعیین جنسیت قطعی و علمی 

روش‎هایی که پیشتر در مورد آن‎ها صحبت کردیم، پشتوانه‎ی علمی کمی دارند. تنها راه واقعی برای انتخاب جنسیت کودک انجام IVF با آزمایش ژنتیکی قبل از لانه‎گزینی (PGD) است که با اصطلاح تعیین جنسیت با روش PGD شناخته می‏شود. 

IVF یک درمان در زمینه‎ی تولیدمثل است که در آن تخمک‎ها توسط اسپرم در آزمایشگاه بارور می‏‎شوند. هنگامی که تخمک بارور می‎شود به آن جنین می‎گویند. سپس جنین را می‎توان برای رشد و نمو در رحم زن قرار داد یا می‎توان آن را منجمد کرد. 

آزمایش ژنتیک پیش از لانه‎گزینی (PGD) نوعی آزمایش غربالگری است که پزشکان می‎توانند روی جنین‎های ایجاد شده از طریق IVF انجام دهند. به این صورت که قبل از منجمد شدن تعداد کمی از سلول‎ها در فرایندی که بیوپسی جنین نام دارد از رویان خارج شده و سپس این سلول‎ها برای شناسایی ساختار ژنتیکی جنین‎ها از جمله کاریوتیپ (تعداد کروموزوم‎ها)، کروموزوم‎های جنسی و وجود اختلالات ژنتیکی خاص همچون فیبروز کیستیک مورد آزمایش قرار می‎گیرند. 

IVF و PGD فقط برای تعیین جنسیت جنین انجام نمی‏شود. از این روش‎ها به طور معمول برای اطمینان از تعداد درست کروموزوم‎ها استفاده می‏شود. انجام این کار احتمال سقط جنین را کاهش می‎دهد. 

به بیانی دیگر تعیین جنسیت با روش PGD با ارزیابی و بررسی سلول‎های جنینی از بروز اختلالات ژنتیکی جلوگیری می‎کند. این راهکار بهترین جنین را برای لانه‎گزینی مشخص خواهد کرد. اگر یکی از والدین یا هر دوی آن‎ها دچار اختلال ژنتیکی باشد این آزمایش می‎تواند جنین ناقل این اختلال را شناسایی کرده و از انتقال آن به نوزاد جلوگیری کنند. از جمله بیماری‎هایی که با استفاده از PGD تشخیص داده می‏شود:

• سندروم داون

• تالاسمی

• فیبروز سیستیک

• هموفیلی 

• دیستروفی عضلانی

• آتروفی عضلانی نخاعی

• سندرم کلاین فلتر

• تی‎ساکس

• سندرم ترنر

• سندرم ادوارد

میزان موفقیت روش PGD چقدر است؟ 

خوب است بدانید که هنوز هیچ روش قطعی برای تعیین جنسیت وجود ندارد. با این حال روش PGD درصد موفقیت بالایی را به خود اختصاص می‎دهد. اصولا در این روش حدود 2 تا 3 درصد احتمال بروز خطا وجود دارد. استفاده از این روش ریسک سقط جنین را در زنان بین 35 تا 37 ساله تا 38 درصد کاهش می‎دهد. 

تعیین جنسیت با روش PGD را در کدام مرکز انجام دهیم + سخن پایانی

همانطور که دیدید، روش‎های غیرمستقیم مانند نوع پوزیشن در رابطه‎ی جنسی، ترتیب ارگاسم زوجین و روز برقراری رابطه تاثیر چندان و قطعی روی تعیین جنسیت نخواهد داشت. در میان انواع این روش‎ها نوع تغذیه تا حدی روی این مسئله تاثیرگذار است. اما روش قطعی برای تعیین جنسیت قبل از بارداری ، استفاده از روش‎هایی مانند PGD است که هم‎اکنون در تعداد کمی از آزمایشگاه‎های ایران به شکل اصولی و به صورت تعیین جنسیت آنلاین جنین انجام می‏شود. فرقی نمی‎کند که فرزند اول، دوم یا تعیین جنسیت فرزند سوم شماست. در نتیجه می‎توانید با آزمایشگاه مندل که یکی از معتبرترین آزمایشگاه‎های تعیین جنسیت و تشخیص‏ بیماری‎های ژنتیکی مختلف است که امکان تعیین جنسیت آنلاین با مشاوره ژنتیک را فراهم کرده است، مراجعه و نسبت به جزئیات آن بیشتر مطلع شوید.